Ik wil geen erfgenaam zijn – hoe kan ik een erfenis verwerpen?

Een erfenis, wat nu?Je blijkt erfgenaam te zijn van een overleden familielid dat je niet gekend hebt. Maar je wilt helemaal geen erfgenaam zijn en dus de erfenis verwerpen. Hoe regel je dat? En weet je wel wat de gevolgen van verwerping zijn? Een situatie die ik vaak tegenkom en in dit artikel toelicht.

Wie is erfgenaam als er geen testament is?

Met enige regelmaat kom ik nalatenschappen tegen waarbij er door de overledene geen testament is gemaakt. Wie in zo’n geval erfgenaam is, kun je in dit artikel lezen.

Een situatie die ik recent weer een paar keer meegemaakt heb is dat de overledene geen directe familie had en als erfgenamen de afstammelingen van zijn grootouders nalaat. Dit betekent vaak een behoorlijke uitzoekklus voor de betrokken notaris.  Voordat je iedereen gevonden hebt, ben je vaak een paar maanden verder. Bij erfgenamen in het buitenland duurt dat vaak nog een stuk langer. En dan moeten ze allemaal nog aangeschreven worden. De erfgenamen zullen dan een brief krijgen met het verzoek een keuze te maken.

Keuze voor een erfgenaam

Als je erfgenaam blijkt te zijn, dan heb je vervolgens 3 keuzes:

  1. Zuiver aanvaarden:
    In dat geval worden de schulden door de erfgenamen gezamenlijk gedragen en zij moeten door de erfgenamen worden voldaan. Dit geldt ook wanneer de schulden groter zijn dan de waarde van de bezittingen van de nalatenschap. Kortom, je moet dan uit eigen vermogen bijleggen.
    Soms kun je door bepaalde gedragingen geacht worden zuiver te hebben aanvaard.
    Als je de overledene niet of nauwelijks hebt gekend, dan is zuiver aanvaarden altijd af te raden. Je weet nooit of er nog schulden boven komen drijven.
  2. Beneficiair aanvaarden:
    Dit betekent dat de erfgenamen niet met hun gehele vermogen aansprakelijk zijn voor de schulden van de nalatenschap. Alleen op de bezittingen die tot de nalatenschap behoren kunnen schuldeisers zich verhalen. De nalatenschap moet in principe wel volgens formele regels worden afgewikkeld. Deze wijze van aanvaarding is verstandig als de schulden groter zijn dan de waarde van de bezittingen of als dit onduidelijk is. Het is de veiligste route die een erfgenaam kan bewandelen. Een nadeel is echter dat deze keuze griffierecht kost en dat vaak die formele regels gevolgd moeten worden.
  3. Verwerping:
    In dat geval komen alle aanspraken op de nalatenschap te vervallen; de erfgenaam die verwerpt, wordt geacht nooit erfgenaam te zijn geweest. Je hebt dan dus ook geen recht op spullen of een aandenken zoals foto’s. Het erfdeel van iemand, die verwerpt wordt dan verkregen door zijn kinderen (plaatsvervulling, zie hierna).

Recht van beraad

Tip van HWVoordat je een keuze maakt, kun je nog een beroep doen op het recht van beraad. Dan heb je maximaal 3 maanden de tijd om over je keuze na te denken.

Let wel op dat je in de tussentijd je niet als erfgenaam gedraagt; in dat geval wordt je geacht zuiver aanvaard te hebben! Hoe je dat voorkomt kun je in dit artikel lezen.

Hoe kan ik een erfenis verwerpen?

Stel dat je de keuze hebt laten vallen op verwerping. In dat geval moet er door de Rechtbank (van de woonplaats van de overledene) een akte van verwerping worden opgemaakt. Dat kost € 122,00 (2015) aan griffierechten.

Voor het verwerpen van een nalatenschap kun je in de eerste plaats terecht bij een notaris. Deze zal dan de benodigde gegevens en papieren aan de rechtbank toesturen, zodat een akte van verwerping kan worden opgesteld. De notaris zal hiervoor meestal kosten in rekening brengen, naast het griffierecht.

Ook is het mogelijk om zonder tussenkomst van een notaris een nalatenschap te verwerpen. Je dient dan zelf naar de rechtbank te gaan om een akte van verwerping op te laten stellen. Hierbij dient een overlijdensakte te worden voorgelegd en de verwerpende erfgenamen dienen zich te legitimeren. Ook dienen zij een machtiging in te vullen en te ondertekenen. Meerdere erfgenamen kunnen met éénzelfde akte een nalatenschap verwerpen (zodat je maar 1 keer griffierechten hoeft te betalen).

Wat is het gevolg van verwerping?

Zoals hiervoor al gezegd, wordt je na verwerping geacht nooit erfgenaam te zijn geweest. Je hebt dan dus ook geen recht op spullen of een aandenken zoals foto’s. Het erfdeel van iemand die verwerpt wordt dan verkregen door zijn kinderen (‘plaatsvervulling’). Als een kind ook verwerpt, komen zijn kinderen voor hem in de plaats, enzovoort.

Het venijn zit hem in het laatste. Want meestal zullen ook de kinderen van de verwerpende erfgenaam willen verwerpen. In principe hebben zij ook de keuze uit de bovenstaande 3 opties, maar vaak is de familieverhouding slecht of kennen de erfgenamen de overledene zelfs helemaal niet. Verwerping is gevoelsmatig dan de optie die men wil kiezen. Het wordt echter vervelend als de erfgenamen minderjarig zijn.

Verwerping door minderjarigen en mensen die onder bewindvoering staan

Bij minderjarigen kun je alleen maar beneficiair aanvaarden of verwerpen (zuiver aanvaarden kan niet). Daar komt bij dat de voogd over minderjarigen en mensen die onder bewindvoering staan voor verwerping vooraf eerst toestemming dienen te vragen aan de kantonrechter (bij de rechtbank van hun woonplaats). Deze toestemming moet bij de verwerping worden overlegd.

De ervaring leert evenwel dat de kantonrechter de toestemming niet geeft op het moment dat de nalatenschap een positief saldo lijkt te hebben. Dan is er immers een financieel belang voor de minderjarige/onder bewind gestelde erfgenaam. Ook al is de familieverhouding nog zo slecht of heb je geen idee wie de overledene was. Als er een negatief saldo is, dan krijg je de toestemming uiteraard wel.

Dit betekent dus dat er namens die minderjarige erfgenaam alleen nog maar beneficiair aanvaard kan worden. Dan blijkt jouw kind dus wel erfgenaam te zijn en zit je kind als (mede)vereffenaar in de vereffeningsprocedure!

Kiezen uit kwaden?

In de soort nalatenschappen die ik hierboven heb beschreven is de problematiek van verwerping bij minderjarige erfgenamen een erg lastige. Het is kiezen uit kwaden: of je verwerpt wel en laat de uiteindelijke (minderjarige) erfgenamen beneficiair aanvaarden en je moet gaan vereffenen, of je gaat toch zelf beneficiair aanvaarden en ook dan ga je vereffenen maar zadel je in ieder geval niet je minderjarige (klein)kinderen er mee op.

Overleg dus van tevoren met de betrokken notaris als je blijkt erfgenaam te zijn en je wilt de erfenis verwerpen. Er kunnen meer haken en ogen aan zitten dan je denkt…

Print Friendly, PDF & Email

Hans-Willem Heetebrij

Ik ben notaris/partner bij een notariskantoor. Vastgoed en familierecht zijn mijn specialismen binnen het notariaat. Daarnaast ben ik een fan van Social Media.

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.