Wat moet ik doen als gevolmachtigde in een levenstestament?
Levenstestamenten worden tegenwoordig vaak gemaakt. Daarin wordt geregeld wie je zaken mag regelen als je handelingsonbekwaam wordt. Wat je in een levenstestament kunt regelen heb ik in dit artikel al uitgelegd. Maar wat moet je doen als jij degene bent die de zaken voor iemand anders moet verzorgen? Welke taken en verantwoordelijkheden heb je eigenlijk als gevolmachtigde?
Sinds enige tijd is er een brochure van de KNB beschikbaar die gaat over de rol van de gevolmachtigde. Hieronder noem ik de belangrijkste punten daarvan, waaronder het stappenplan voor de gevolmachtigde. De gehele brochure kun je hier vinden.
Wat wordt van je verwacht als gevolmachtigde?
In veel levenstestamenten gaat het om twee volmachten: een voor de zakelijke belangen en een voor de medische en persoonlijke zaken. Het kan betrekking hebben op een tijdelijke periode, bijvoorbeeld vanwege een ingrijpende operatie. Of een structurele situatie omdat iemand niet meer in staat is zijn eigen belangen te behartigen, zoals bij dementie. In het levenstestament staat voor welke zaken je bent gemachtigd. De taken moeten zo zijn omschreven dat het voor jou en de andere naasten duidelijk is wat de wensen zijn van degene die je vertegenwoordigt (de volmachtgever).
Rekening en verantwoording afleggen
Het is gebruikelijk en wenselijk dat de gevolmachtigde rekening en verantwoording aflegt over de dingen die zijn gedaan namens de ander. Het gaat meestal om een overzicht van inkomsten en uitgaven over de afgelopen periode. Zo kun je laten zien dat je rekening hebt gehouden met de wensen en aanwijzingen uit het levenstestament. Het beschermt je tegen mogelijke latere verwijten van anderen.
Je legt rekening en verantwoording af aan de volmachtgever. Als deze persoon niet meer in staat is om dat te overzien, kan iemand uit je omgeving of een deskundige de rol van toezichthouder krijgen. Bijvoorbeeld een notaris of accountant. Dit staat ook in het levenstestament. Mocht dit niet zo zijn, dan kan dit gespreksonderwerp zijn voor een familieberaad.
In het levenstestament kan ook staan dat er toezicht is voorafgaand aan het gebruik van de volmacht. Als gevolmachtigde kun je dan niet in je eentje belangrijke beslissingen nemen. Je moet bijvoorbeeld eerst overleggen met andere betrokkenen en/of vooraf deskundig advies inwinnen over de keuzes en gevolgen.
Voorbeelden van ingrijpende beslissingen zijn het verkopen van het huis wanneer de volmachtgever hier niet meer kan blijven wonen. Ook de keuze voor een medische ingreep kan zo’n belangrijke beslissing zijn.
Aan de slag
Als het levenstestament is opgesteld en getekend, geeft de notaris een of meer afschriften mee aan de volmachtgever. Hij of zij kan vervolgens de gevolmachtigde(n) en andere betrokken partijen een exemplaar geven. Zo weten zij wat er is geregeld en wie wat mag doen namens de persoon die het betreft.
Het is goed als je alvast wordt voorgesteld als gevolmachtigde. Zeker als je op korte termijn zaken gaat overnemen. Denk hierbij aan het lokale bankkantoor of – bij een medische volmacht – aan de behandelend arts.
Ook is het belangrijk dat mensen in de directe omgeving worden geïnformeerd over het levenstestament en de regelingen daarin. Denk aan de zorginstelling waar iemand verblijft. Zo weten andere partijen wat er is geregeld en dat jij bent aangewezen als gevolmachtigde.
Het stappenplan
Nu echt aan de slag met de voorbereidingen. Dit stappenplan helpt je bij het inventariseren van de omvang en reikwijdte van je taken en bevoegdheden. Het geeft je houvast in de uitvoering van je rol als gevolmachtigde.
Je rol als gevolmachtigde start pas echt wanneer de volmachtgever niet meer in staat is om zijn eigen belangen te behartigen. Maar het kan handig zijn om in overleg met de volmachtgever alvast te beginnen met de inventarisatie.
Zakelijk
Inventariseer
1. Maak een overzicht van de bezittingen en de schulden
Deze boedelbeschrijving kunt u als basis gebruiken voor de rekening en verantwoording, die u later moet afleggen. Een belastingaangifte kan een goed vertrekpunt zijn voor een boedelbeschrijving. In een boedelbeschrijving staan alleen de belangrijke bezittingen en schulden.
Het is niet nodig dat u de hele huisraad beschrijft en iedere nog niet betaalde factuur. U vindt een voorbeeld van een boedelbeschrijving op rechtspraak.nl: https://www.rechtspraak.nl/SiteCollectionDocuments/Boedelbeschrijving.pdf.2. Maak een overzicht van de vaste lasten
Vaste lasten zijn de steeds terugkerende kostenposten, zoals huur, gas, water, licht, verzekeringspremies, belastingen en eventueel abonnementen en lidmaatschappen.
3. Inventariseer toekomstige kosten
Bedenk of de persoonlijke of medische situatie van de volmachtgever zou kunnen zorgen voor kosten of investeringen. Denk aan aanpassingen in de woning, het inhuren van (verpleegkundige) zorg of de eigen bijdrage bij opname in een verpleeghuis. Bedenk of er grote uitgaven voor de deur staan, bijvoorbeeld voor noodzakelijk onderhoud aan het huis. Reserveer voldoende voor die uitgaven.
4. Moeten er zaken worden verkocht?
Beheren van financiële middelen kan met zich meebrengen dat u bepaalde zaken (de auto, de boot of het vakantiehuis) gaat verkopen. Dat is bijvoorbeeld het geval als aan die zaken veel kosten zijn verbonden waarvoor nu of op termijn onvoldoende ruimte is.
Informeer
5. Ga naar de bank
Informeer de bank over het levenstestament en laat de financiële afspraken, die daarin staan, zien. De bank zal uw identiteitsbewijs willen zien en uw gegevens willen opnemen in de administratie voordat u aan de slag kunt als gevolmachtigde.
6. Maak u bekend aan andere betrokken instanties
Zijn er andere instanties die moeten weten dat u gevolmachtigd bent? Denk aan de zorgverzekeraar, de pensioenverzekeraar, de gemeente en het verpleeghuis. Neem contact met hen op en geef aan wat uw bevoegdheden zijn. Zorg voor vermelding in het zorgleefplan of individueel zorgplan. Laat indien nodig een afschrift van het levenstestament zien.
7. Neem contact op met de toezichthouder
Of er een toezichthouder is benoemd en wat zijn taken zijn, vindt u in het levenstestament. Dat is niet in ieder levenstestament hetzelfde, want dat bepaalt de volmachtgever zelf. Is er een professionele toezichthouder benoemd? Stel u voor aan de toezichthouder zodra zijn taak begint en maak afspraken over de rekening en verantwoording. Een professionele toezichthouder, zoals een notaris, kan behulpzaam zijn met het geven van voorbeelden van een rekening en verantwoording en kan uw vragen daarover beantwoorden.
Is er een toezichthouder in de privésfeer aangewezen? Maak afspraken met elkaar over de rekening en verantwoording.
Is er toezicht vooraf? Neem contact op met de toezichthouder zodra zich een situatie voordoet waarin u moet overleggen. Zorg dat u achteraf kunt laten zien dat u dat hebt gedaan, bijvoorbeeld aan de hand van e-mails.
8. Houd familie op de hoogte
Familieleden of andere betrokkenen kunnen het op prijs stellen als u hen informeert wat u heeft gedaan en waarom. Vooral als het om een ingrijpende beslissing gaat. Zo voorkomt u vragen achteraf.
Aan de slag
9. Voldoe schulden
De bank heeft nu geregistreerd dat u gevolmachtigde bent. U kunt met uw volmacht gebruikelijke kosten betalen van de bankrekening van de volmachtgever. Kijk ook eens of er onnodige kosten worden gemaakt, zoals een reisverzekering, loterij of abonnement. U heeft de bevoegdheid contracten te beëindigen. Handel in de geest van de volmachtgever: de dagelijkse krant kan ook structuur bieden. Zijn er schulden? Een goed beheer brengt mee dat u probeert schulden af te betalen of om met schuldeisers tot een regeling te komen.
10. Innen van vorderingen
Heeft de volmachtgever geld uitgeleend? Let erop dat de rente wordt betaald of dat de vordering wordt geïnd als die opeisbaar is geworden. Heeft de volmachtgever iets verhuurd? Zorg dat de huurtermijnen worden geïnd.
11. Houd de administratie bij
Bewaar de betaalde rekeningen en de bonnetjes van contante uitgaven die u voor de volmachtgever heeft gedaan. Die heeft u nodig als u rekening en verantwoording gaat afleggen. Bewaar ook kwitanties van de vorderingen als u die contant heeft geïnd namens de volmachtgever.
12. Vraag toeslagen aan
Heeft de volmachtgever recht op toeslagen van de Belastingdienst? Vergeet niet om die toeslagen tijdig aan te vragen.
13. Beheer het pgb
Heeft de volmachtgever mogelijk recht op een persoonsgebonden budget (pgb)? Vraag het aan. Is er al een pgb toegekend? Houd de administratie daarvan bij en onderhoud het contact met de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Meer informatie www.rijksoverheid.nl, zie de onderwerpen Wmo en Wlz.
14. Doe belastingaangifte
Moet u namens de volmachtgever belastingaangifte doen? Doe dit tijdig.
15. Vragen?
Heeft u vragen over de uitvoering van uw taken als gevolmachtigde? Neem contact op met de notaris voor advies in uw situatie.
Medisch
Inventariseer
1. Wie zijn de behandelaars van de volmachtgever?
Inventariseer met welke artsen, apotheek en leveranciers van hulpmiddelen de volmachtgever te maken heeft en voor welke aandoeningen hij of zij wordt behandeld.
Informeer
2. Maak u bekend aan de behandelaars
Ga de eerstvolgende afspraak mee om kennis te maken met de behandelaar. Stel u voor aan de contactpersoon via thuiszorg. Vergeet het verplegend personeel niet als de volmachtgever in een verpleeg-, verzorginstelling of beschermde woonvorm verblijft. Nog niet iedereen is bekend met het levenstestament. Neem daarom het levenstestament mee en bespreek uw bevoegdheden. Leg uit dat u persoonlijk gemachtigd bent op grond van de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst. De behandelaar is verplicht met u te overleggen voordat een medische behandeling wordt gegeven als de volmachtgever zelf niet meer in staat is om te overleggen. Laat uw contactgegevens achter, zodat zij u kunnen bereiken als dat nodig is.
Aan de slag
3. Neem beslissingen
Voor iedere medische behandeling is toestemming nodig van de patiënt. Behalve voor niet-ingrijpende verrichtingen, zoals het verwisselen van verband. Kan de patiënt zelf die toestemming niet meer geven volgens de arts, dan komt u in beeld. Uw taak is te beoordelen of u toestemming kunt geven op basis van wat in het levenstestament staat. U bent door de patiënt zelf als persoonlijk gemachtigde aangewezen. De patiënt heeft zo vormgegeven aan zijn zelfbeschikkingsrecht. Daarom moet de arts uw beslissing respecteren. In uitzonderingsgevallen kan de arts u ‘overrulen’, namelijk als hij de overtuiging heeft dat u niet het belang van de patiënt voor ogen heeft, maar dat van uzelf of een ander dan de patiënt.
Meer informatie?
Wil je na het lezen van dit artikel en de brochure nog meer informatie over het levenstestament, kijk dan op www.wievandedrie.nl. Of vraag advies aan een notaris bij jou in de buurt. Die kan jou en de volmachtgever adviseren over de verschillende mogelijkheden.