Hoe krijg ik de voogdij over een kind?

Voogdij is gezag over een minderjarig kind dat niet door de ouders wordt uitgeoefend, maar door iemand anders.

Ouders kunnen je bij testament of bij notariële akte aanwijzen als voogd. Ook een rechter kan je als voogd aanwijzen.

Eisen waaraan een voogd moet voldoen

Je kunt voogd worden als:

• je meerderjarig bent,
• je niet onder curatele staat, en
• je niet lijdt aan een geestelijke stoornis.

Ouders wijzen je als voogd aan

Ouders kunnen in hun testament of in een notariële akte, 1 of 2 personen aanwijzen als voogd voor het geval dat zij komen te overlijden. Dit kunnen zij zelfs doen voordat het kind is geboren.

Rechtbank benoemt je als voogd

Komt een ouder te overlijden en is geen voogd aangewezen? Dan kan de rechtbank je als voogd benoemen. De rechtbank kan ook Bureau jeugdzorg of de Stichting Nidos tot voogd benoemen. Ook als het ouderlijk gezag (tijdelijk) ontbreekt, kan de rechtbank je als voogd benoemen. Dit kan als de ouders tijdelijk het gezag niet kunnen uitoefenen. Bijvoorbeeld wegens ziekte. Of als ouders van het ouderlijk gezag zijn ontzet.

Als ouders de verzorging en opvoeding niet aankunnen en acuut ingrijpen noodzakelijk is, wordt eerst een voorlopige voogd benoemd. Voorlopige voogdij wordt altijd toegewezen aan Bureau Jeugdzorg of Nidos. Dit is een kinderbeschermingsmaatregel.

Benoeming tot voogd weigeren

Als ouders of de rechtbank je als voogd hebben aangewezen, begint de voogdij niet voordat je je bereid hebt verklaard de voogdij op je te nemen. Je legt hiervoor een bereidverklaring af bij de griffie van de rechtbank. Je bent niet verplicht de voogdij te aanvaarden. Als je de benoeming weigert, zoekt de rechter een ander geschikt persoon of benoemt Bureau jeugdzorg tot voogd.

Gezamenlijke voogdij krijgen

Als je voogd bent en je wilt de voogdij gezamenlijk met je partner uitoefenen, dan kun je dat aan de rechter vragen. Ouders kunnen ook in hun testament 2 personen aanwijzen als voogd. Ook partners van gelijk geslacht kunnen voogd van een kind worden. Voor gezamenlijke voogdij gelden deze voorwaarden:

1. De partner heeft een goede persoonlijke band met het kind. Het uitgangspunt is dat het kind kan opgroeien in een veilige en vertrouwde omgeving bij beide voogden. In de wet staat niet uitgelegd hoe zo’n omgeving er precies uit moet zien. De rechter beoordeelt per geval of aan de voorwaarden wordt voldaan.
2. Het belang van het kind staat voorop en mag niet in gevaar komen. Kinderen van 12 jaar en ouder worden altijd door de rechter gehoord.

Rechten en plichten

De rechten en plichten van 1 voogd en van gezamenlijke voogden verschillen.

Als je alleen de voogdij hebt

Heb je alleen de voogdij, dan ben je verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van het kind. Je bent niet verplicht dit zelf te doen. Het kind kan bijvoorbeeld ook in een tehuis of pleeggezin verblijven. Je bent als voogd de wettelijke vertegenwoordiger van het kind en je beheert het vermogen van het kind. De kantonrechter houdt toezicht op de manier waarop je het vermogen van het kind beheert. Voor sommige handelingen moet je vooraf toestemming vragen aan de kantonrechter. Indien nodig en met toestemming van de kantonrechter kun je het vermogen van het kind ook gebruiken om het levensonderhoud van het kind te betalen.

Als je gezamenlijk de voogdij hebt

Heb je gezamenlijk de voogdij over een kind, dan moet je het kind zelf verzorgen en opvoeden. Ook ben je dan onderhoudsplichtig. Je moet samen de kosten betalen voor het levensonderhoud van het kind. Ook ben je samen wettelijk vertegenwoordiger van het kind en beheer je samen het vermogen van het kind. Als gezamenlijke voogden ontvang je in de regel kinderbijslag.

Wijzigen achternaam kind bij voogdij

Je kunt als gezamenlijke voogden de rechter vragen de achternaam van het kind te wijzigen, zodat het kind de achternaam van 1 van jullie krijgt. Dit verzoek moet je tegelijk met het verzoek om gezamenlijk voogdij indienen. Bij de beslissing over dit verzoek staat het belang van het kind voorop. Kinderen van 12 jaar en ouder moeten instemmen met het verzoek om naamswijziging.

Nieuwe mogelijkheid per 1 april 2014

Het ministerie van Veiligheid en Justitie heeft onlangs een wetsvoorstel ingediend op grond van de evaluatie van de Wet openstelling huwelijk en de Wet geregistreerd partnerschap. Daarin is ook een alternatieve regeling opgenomen voor de mogelijkheid om bij testament een voogd te benoemen. Dit wetsvoorstel is inmiddels door de Tweede en Eerste Kamer aangenomen. Het Ministerie streeft er naar om de nieuwe mogelijkheid per 1 april 2014 te laten ingaan.

De voorgestelde regeling houdt in dat ouders ook een voogd kunnen aanwijzen via het gezagsregister bij de rechtbank. Net zoals dat nu gebeurt bij de aanvraag van het gezamenlijk gezag door ongehuwden en niet geregistreerde ouders.

Voordelen testamentaire voogdijaanwijzing

De KNB heeft tijdens de consultatieronde van het wetsvoorstel het ministerie al laten weten dat een voogdijbepaling in een notariële akte een aantal waarborgen biedt, zoals de controle van de vrije wil en van de identiteit van de ouders. Daarnaast heeft de notaris hierin ook een voorlichtende rol.

Bron: Rijksoverheid.nl