Hoe maak ik een codicil?

Kan ik zelf  (zonder de notaris) regelen waar mijn spullen naar toe gaan wanneer ik overlijd? En zo ja, hoe doe ik dat? Of heb ik toch een notaris nodig? In dit artikel geef ik daar antwoord op.

Testament-App Fast Will

Deze week plaatste Jan Willem Alphenaar een bericht op Facebook met de volgende foto:

Het artikel gaat over een testament-App, met de naam “Fast Will“, waarmee je bepaalde spullen kunt vermaken aan bepaalde Facebook-vrienden.

Vervolgens werd er door enkele personen op het bericht gereageerd. Onder meer werd de opmerking gemaakt dat deze Testament-App juridisch niet mogelijk is en je toch naar de notaris zult moeten.

Ik heb daarop gereageerd dat dit inderdaad niet kan zoals in de App, maar dat je het wel zelf kunt regelen zonder notaris. Dat kan in een codicil. Hieronder leg ik uit hoe dat zit.

Wat is een codicil?

Een codicil is een geheel eigenhandig geschreven stuk waarin je bepaalde spullen vermaakt aan bepaalde personen. Je maakt juridisch gesproken een ‘legaat’. Een codicil moet wel aan enkele strikte voorwaarden voldoen, anders is het niet geldig:

1. het stuk moet geheel eigenhandig geschreven zijn (dus niet getypt);
2. het stuk moet gedateerd zijn op datum ondertekening;
3. het stuk moet ondertekend zijn (handtekening dus);
4. het voorwerp dat vermaakt wordt moet duidelijk omschreven zijn.

Wat dus niet geldig is een geprint stuk waar alleen een handtekening met de pen ondergezet wordt. Het stuk moet helemaal met de hand geschreven zijn, zoals op deze afbeelding:

Wat kun je regelen in een codicil?

Alleen voorwerpen

Volgens artikel 4:97 Burgerlijk Wetboek mag je maar een bepaald aantal voorwerpen vermaken in een codicil:

• kleren, lijfstoebehoren en bepaalde lijfsieraden;
• bepaalde tot de inboedel behorende zaken en bepaalde boeken.

De TV, de klerenkast of de antieke klok is dus geen probleem. Maar een geldbedrag of een aandelenportefeuille zijn niet mogelijk. Ook kun je geen erfgenamen aanwijzen in een codicil. Daarvoor zul je een testament bij de notaris moeten maken.

Privéclausule

Een aanvullende mogelijkheid is nog om aan het legaat in het codicil een uitsluitingsclausule of privéclausule te verbinden. Dit betekent dat het voorwerp dat je vermaakt niet valt in de gemeenschap van goederen waarin degene die het legaat krijgt is getrouwd. Het blijft dus van hem/haar privé en hoeft niet gedeeld te worden de ex-partner als zij gaan scheiden.

Uitvaartwensen

Tenslotte kun je in een codicil nog uitvaartwensen vermelden. Bijvoorbeeld of je begraven of gecremeerd wilt worden en hoe je uitvaart geregeld moet worden.

Een voorbeeld van een codicil

Om het wat tastbaarder te maken geef ik hieronder een voorbeeld van een codicil, inclusief privéclausule, met enkele voetnoten/instructies erbij.

“Ik ondergetekende, (1), maak hierbij ter zake van mijn nalatenschap de volgende beschikkingen: (2)

a.    ik legateer aan (3) mijn (4);

b.    ik bepaal dat de onder a. genoemde goederen, de opbrengsten daarvan en al wat door belegging daarvoor in de plaats komt, niet zullen vallen in enige gemeenschap van goederen die ontstaat of is ontstaan als gevolg van een huwelijk of een geregistreerd partnerschap. Een en ander zal ook niet mogen worden betrokken in een verrekenbeding tussen echtgenoten, geregistreerde partners of samenwoners.

c.    ik wens dat mijn stoffelijk overschot wordt begraven/gecremeerd (5).

Aldus geheel eigenhandig geschreven, gedagtekend en ondertekend te (6) op (7).

(8)“

Noten/instructies:

1. je volledige voornamen, familienaam, geboorteplaats en -datum, adresgegevens en de naam van je eventuele echtgeno(o)t(e);
2. indien van toepassing toevoegen: “uitsluitend voor het geval ik tegelijk met of na mijn genoemde echtgeno(o)t(e) kom te overlijden” hierdoor kan worden voorkomen dat legaten, tegen je bedoeling in, moeten worden afgegeven vóór het overlijden van de langstlevende echtgeno(o)t(e);
3. voornamen, familienaam, adresgegevens en de eventuele verwantschap van degene(n) aan wie het legaat moet worden afgegeven;
4. vul hier in welke voorwerpen je wilt vermaken;
5. je kunt hier kiezen of je begraven of gecremeerd wilt worden en beschrijven hoe je begrafenis of crematie moet worden geregeld;
6. plaats van ondertekening;
7. dag, maand en jaar van ondertekening;
8. je handtekening.

Het bewaren van een codicil: een tip

Tot slot een tip voor het bewaren van een codicil. Het is een papieren stuk dat uiteraard kwijt kan raken of zelfs vernietigd kan worden. Ook kan het codicil pas na je uitvaart bekend worden, omdat je erfgenamen niet wisten dat je een codicil had gemaakt.

Dit risico kun je bijna helemaal uitsluiten door bijvoorbeeld het codicil in bewaring te geven bij je notaris. Die kan het dan bewaren bij je testament dat veilig in de kluis ligt. Bij je overlijden wordt dat testament erbij gezocht en komt dus ook gelijk je codicil boven water.

Het is wel handig om je erfgenamen te laten weten dat je een codicil hebt gemaakt, met name als je er uitvaartwensen in hebt staan.

Wil je je codicil wijzigen? Dan kun je het stuk gewoon zelf vernietigen en een nieuw codicil schrijven.